Indien u samen heeft besloten om uit elkaar te gaan, of wanneer u wordt geconfronteerd met een echtscheiding door uw (ex-) partner, breekt er een heftige tijd aan. Een echtscheiding is niet alleen emotioneel een heftige ervaring, er zullen ook veel praktische vragen op u afkomen. Het gaat dan met name om de verdeling van de goederen en de zorg voor de kinderen. Een advocaat kan u begeleiden in het scheidingsproces, zo wenselijk in combinatie met een mediator, en zorgen dat er goede afspraken op papier komen te staan.
De kinderen: het ouderschapsplan
Als er uit het huwelijk kinderen zijn geboren is het noodzakelijk dat ouders voor de scheiding een ouderschapsplan opstellen. Hierin worden afspraken gemaakt over de kinderen. Wie krijgen gezag? Hoe ziet de zorgregeling eruit? Wordt er een kinderbijdrage voldaan na de scheiding? Hoe worden de kinderen betrokken bij de echtscheiding? Essentiële zaken die ouders voor de scheiding (indien mogelijk) met elkaar overeen moeten komen, in het belang van de kinderen. Vaak is dit niet gemakkelijk. De emotie moet plaats maken voor het belang van de kinderen. Wij kunnen u gelukkig helpen om tot een ouderschapsplan te komen.
De financiële verdeling
In het vervolg van dit artikel bespreken we enkele algemene aspecten van een echtscheiding waarbij niet vooraf huwelijkse voorwaarden zijn overeengekomen.
Dat betekent populair gezegd dat alles wat de man en/of de vrouw bezitten tot de gemeenschap behoort, waarop zij beiden voor de helft recht hebben. Dit geldt voor bezittingen en schulden. Zolang geen echtscheidingsverzoek is ingediend zitten de echtelieden “financieel aan elkaar vast”. Dit kan grote gevolgen hebben. Bijvoorbeeld als partijen feitelijk gescheiden leven en formeel geen verzoek is ingediend en de vrouw erft een geldbedrag. Deze erfenis valt in de huwelijksgemeenschap (tenzij een uitsluitingsclausule is gemaakt). De man heeft recht op de helft van het aandeel van de vrouw in de nalatenschap. Ook kan het voorkomen dat de ene partij schulden maakt of schade veroorzaakt. Deze schulden of schade moet worden verdeeld..
Verdeling
De verdeling van de huwelijksgoederengemeenschap verloopt niet vaak zonder problemen. Vaak wordt de echtscheidingsprocedure door een verdelingsvraagstuk al belemmerd en gefrustreerd. Bij de verdeling is het eerst van belang het aanwezige vermogen vast te stellen. Tot het vermogen behoren uiteraard de echtelijke woning, inboedelgoederen, spaargelden, roerende zaken (zeilboot, caravan etc.), pensioenrechten, levensverzekering etc. Denk ook aan aandelen, opties, verzekeringspolissen etc. Buiten de gemeenschap behoren goederen waarover dat bij testament of bij gift is bepaald (bijvoorbeeld vader bepaalt dat erfenis aan dochter buiten de gemeenschap valt en dus niet ten goede komt aan de schoonzoon). “Verknochte” goederen vallen ook buiten de gemeenschap. Dat zijn bijvoorbeeld door een huwelijkspartner geërfde sieraden, hobbyzaken e.d.
De belangrijkste gemeenschapsschuld is meestal de hypotheek. Premies en belastingschulden zijn ook gemeenschaps-schulden.
Waardering
In de regel worden goederen gewaardeerd tegen de onderhandse verkoopwaarde. Dit geldt ook voor de echtelijke woning en tevens in een situatie waarin één van de echtelieden de woning overneemt. Als partijen niet tot afspraken kunnen komen over de waarde wordt vaak een deskundige benoemd om de waarde te schatten. Partijen dragen dan meestal de kosten van de deskundige gezamenlijk. Zolang de huwelijksgemeenschap nog niet is verdeeld en één partij bewoont de echtelijke woning kan de andere partij eisen dat daarvoor een gebruikersvergoeding wordt betaald. De waarde van de hypotheekschuld zal meestal bekend zijn. Beide echtgenoten zijn uiteraard hoofdelijk aansprakelijk voor de schuld aan de hypotheekbank.
Sluitstuk: totale vermogen gedeeld door twee
Als de schulden van de bezittingen worden afgetrokken ontstaat een bedrag waarop de echtelieden beiden voor de helft aanspraak kunnen maken. Een klein, eenvoudig, voorbeeld.
- Een woning is 200.000,= waard. Het door de man opgebouwde pensioen bedraagt 10.000,=, de auto 20.000,= en het spaargeld 20.000,=. In totaal 250.000,= bezittingen.
- De schulden bestaan uit een hypotheek met een saldo van 50.000,=.
- Het gemeenschappelijk vermogen is 250.000,= minus EUR 50.000,=, dus ‘ 200.000,=. Zowel de man als de vrouw hebben ieder recht op 100.000,=.
- Stel dat de man de woning met de hypotheek “overneemt”. Dan neemt de man 200.000,= minus 50.000,= en dus 150.000,= over. De man heeft echter slechts recht op een bedrag van 100.000,=. De man zal een uitkering wegens overbedeling aan de vrouw moeten doen. Als de man 50.000,= uitkeert en tevens de afkoopwaarde van het pensioen van 10.000,= aan de vrouw betaalt, dan heeft de vrouw ook 100.000,= (uiteraard als de vrouw ook het spaargeld en de auto toegescheiden krijgt).
- In de praktijk blijkt vaak dat echtelieden deze som niet op die manier maken. Dit kan leiden tot vervelende consequenties, die vermijdbaar zijn. Die consequenties treden vaak op als men de gemeenschap in parten gaat verdelen. Hoe vaak heb ik het niet meegemaakt dat -uiteraard vertaald in het cijfervoorbeeld- echtelieden afspreken dat de man de woning met de hypotheek overneemt (dus 150.000,= krijgt) en van de opbrengst de helft (dus 75.000,=) wordt uitgekeerd aan de vrouw. Als eenmaal zo’n bedrag is genoemd gaat dit een eigen leven leiden en heeft dat voor de man een absolute waarde. Vaak zegt de man dan dat het toch zo in goede harmonie is afgesproken. Toch vergeet men dan -misschien bewust?- de andere onderdelen.
Vorm verdeling
De scheiding en deling van de huwelijksgemeenschap zal in veel gevallen worden vastgelegd in een echtscheidingsconvenant.